تحقیق معماری صفویه
قیمت فایل فقط 9,100 تومان
تحقیق معماری صفویه
مقدمه :
یكی از درخشانترین دورههای هنری ایران پس از اسلام دورهی صفویه است. در سال 907 قمری (1502 م) شاه اسماعیل، سلسله صفوی را تاسیس كرد. در این دوره مراكز و كانونهای صنعتی و هنری در ایران افزایش یافت، درابتدای تاسیس این سلسله، تبریز پایتخت بود و به همین سبب این شهر مركزی شد برای فعالیتهای هنرمندانی مانند خطاطان، تذهیبكاران، نقاشان و صحافان و همچنین هنرمندانی كه در دیگر فنون و صنایع كار میكردند و هنرمندانی كه در معرقكاری و رنگآمیزی كاشیها و در بناها و كتیبهها نقش داشتند یا هنرمندانی كه در صنایع منسوجات و بافت پارچه به كار میپرداختند.
در اواخر قرن دهم قمری، در زمان شاه عباس پایتخت از قزوین به اصفهان انتقال یافت. با انتخاب پایتخت جدید، این شهر به عنوان یكی از درخشانترین شهرهای خاور گسترش پیدا كرد. بازارها، كاخها، مساجد، باغها، پلها در نقشهی شهر گنجانیده شده بود. در این زمان همهی بناهای مذهبی با تزیینات كاشیكاری آرایش شدند. بناهای مسجد شیخ لطف الله سر درب قیصریه و مسجد امام (شاه) در میدان نقش جهان با كاشیهای معرق مزین شدند. آجرهای مربع كاشی منقوش، معروف به آجرهای «هفت رنگ» در بناها به مقیاس گسترده مورد استفاده قرار گرفت. نقش و نگار كاشیها و رنگهای آنها زینت خاصی به بناهای این دوره بخشیده است. نه تنها دیوارها، بلكه گنبدها، ایوان، طاقنماها سر درب ورودیها و مناره با كاشی و موزاییك آراسته شد. ساخت سر دربهای بزرگ با كاشیهای شفاف و گچبری مقرنسكاری در عصر صفویه پیشرفت بسیار داشت. تركیب سر درب بزرگ و منارههای طرفین آن با صحن چهار ایوانی و ساختمانهای اطراف آن و قرار دادن گنبد به گونهای كه با همهی ساختمان متناسب باشد، در معماری زمان صفوی به درجهی كمال رسید. با توجه به امنیت ایران در این دوره بناهایی بزرگ و عالی مانند كاخهای عالی قاپو، چهل ستون، هشت بهشت و تالار اشرف در اصفهان و بقعه شاهزاده حسین، سر درب عالی قاپو و چهل ستون در قزوین ساخته شدند. دیوارهای این كاخها از كاشیهای خوش آب و رنگ پوشیده شده و میان مجموع آن ها با نقوش نقاشان معروف آن دوره پیوند است. سقفها و دیوارها نیز غالبا با منبتكاری تزیین میشدند.
تزیینات چوبی در بناهای غیرمذهبی دارای نقش اصلی بود و در آنها میزان بیشتری از تذهیبكاری و نقاشیهای لاكی استفاده میشد. طرحهای آنها با هنر مینیاتور دارای رابطهی نزدیكی بود. كندهكاری و خراطی به ویژه در دربها و سقفها خود هنر خاصی در این دوره بوده است. نقاشیهای دیواری (فرسك) در كاخ عالی قاپو، قصر روی ایوان عباسی و ایوان جنوبی قرار دارند. طلاكاری ایوان صحن كهنه به فرمان نادر شاه افشار انجام شده و از این رواست كه به «ایوان نادری» معروف است. به طور كلی برخی از بهترین تزیینات و آیینهكاری و نمونهی كاشیكاری سه دورهی تاریخی متوالی را در آن مكان مقدس میتوان دید. زیرا مسجد گوهرشاد در زمان تیموریان، صحن قدیمی در زمان صفویه و صحن نو در دورهی قاجاریه ساخته شده است.
با نگرشی كلی به هنرهای این دوره، باید پذیرفت كه در دورهی صفوی، بار دیگر عصر نوین و درخشانی در هنر ایران طلوع كرد. در هر دوره، هنری كه در نوع خود زیبا و كامل بوده پدیدار شده است. در قرن دهم قمری هنرمندان ایران به مزایا و نتایج تازهای دست یافتند. در آن دوره قالیهایی بافته شده كه تا آن تاریخ نظیر نداشته است. در فلزكاری عصر صفوی، بر پایهی سنتهای قدیم و مهارت فلزكاران این دوره، هنرمندان چیرهدستی مجال ظهور یافتند. مصنوعات طلاكاری، نقرهكاری و برنجسازی رونق بسیار داشت و آهن و فولاد نیز گاه طلا و نقرهكوب میشد. طراحان و نقاشان، این زمان با ابداع شیوههای جدید، موازین تازهای در سبكهای خود ایجاد كردند. در نقرهكوبی و حكاكی ظروف، پایههای شمعدان یا بخوردانها، نوشتار اشعار فارسی به خطوط خوش نستعلیق جایگزین كتیبههای عربیشد.
معماری ایران در دوره افشاریه و زندیه: ظهور نادرشاه افشار به سلطنت صفویه خاتمه داد. با آن كه در عالم سیاست به او اهمیت بسیار داده شده است. اما در این دوره در عالم هنر پیشرفت چشمگیری دیده نمیشود؛ تنها زرگری و طلا و نیز میناكاری ترقی داشته است. همچنین بعضی از قرآنهای نفیس مذهب در دست است كه به زمان نادر نسبت داده میشود، كاخ خورشید و برجهای دیدهبانی شهر كلات از هنر معماری این دوره است. اندكی پس از مرگ نادر، كریمخان زند در شیراز مستقر شد و در آن شهر عمارات بزرگی بنا نمود كه به نام او مشهور است. از جملهی آنها، ارگ كریمخان، مسجد، حمام و یک بازار است. از ویژگی های كاشیكاری این دوره، استفاده از نوعی رنگ گل سرخ است كه در زمان قبل دیده نمیشود. تزیینات كاشیكاری در بدنهی بناها از آجرهای كاشی و زمینهی سفید بود. صورت شخصیتهای رسمی، صحنههای هنرنمایی رستم پهلوان ملی، شكار و دورنماها در كاشیكاریها دیده میشوند.
در باره ویژگیهای و دستاوردهای معماری اصفهانی نکات زیر را می توان نام برد34:
- ساده شدن طرحها که در بیشتر ساختمانها ، فضا ها یا چهار پهلو هستند
- هندسه ساده و شکلها و خطهای شکسته بیشتر استفاده می شد
- در تهرنگ ساختمانها نخیر و نهاز کمتر شد و لی ساخت گوشه های پخ از این زمان آغاز شد
- پیمون بندی و بهره گیری از اندام ها و اندازه های یکسان
- سادگی طرح در بنا ها هم آشکار گردید.
فصل دوم :
نگاه اجمالی
در دوران صفویه به علت توجه مخصوص سلاطین این سلسله به هنر وضعیت و تشویق آنها تحولات زیادی در معماری ایرانی ایجاد گردید. فن معماری در این دوره فوقالعاده ترقی کرده و ابنیههای زیادی از قبیل مساجد و مقابر ائمه و پلها و کاخها ساخته شد که امروزه نیز پابرجا هستند. قسمت اعظم شاهکارهای معماری دوران صفویه در اصفهان است و این شهر در آن دوره بسیار زیبا و دیدنی بوده است بطوری که سیاحان غربی در سفرنامههایشان از زیبایی اصفهان زیاد تعریف کردهاند. از جمله معماریهای مهم عصر صفوی در اینجا بررسی میشود.
عالی قاپو چهل ستون پل اللّهوردیخان پل خواجو چهار باغ میدان شاه مسجد شاه مدرسه چهار باغ کاخ هشت بهشت در اصفهان کاخ عالیقاپو قزوین
وقتی شاه عباس اصفهان را پایتخت خود قرار
داد، نقشه جدیدی برای شهر طرح كرد: خیابان بزرگ و معروف چهارباغ را او ساخت و طرفین خیابان را دستور داد درخت بكارند. این خیابان به پل بزرگی كه روی زاینده رود است، میرسد. در میانه شهر، میدان بزرگ «نقش جهان» قرار دارد. مسجد امام (شاه) درسمت جنوب و قصر عالیقاپو در مغرب و مسجد شیخ لطفالله در مشرق و سردر بازار قیصریه در شمال آن جای گرفتهاند. این میدان جای چوگانبازی بوده و دروازههای سنگی كه برای این بازی ساخته شده، هنوز در دو سوی میدان موجود است. در چهار سوی این میدان قریب دویست باب حجرات در دو طبقه ساخته شده است.
عالیقاپو با ایوان بلند آن در مغرب میدان جای دارد. عالیقاپو دارای جلوخان و شش طبقه ساختمان است كه در هر طبقه تزیینات و گچبری و نقاشی موجود است. ایوان رفیع آن با ستونهای چوبی وسقف خاتم نیز بسیار جالب است.
سردر بازار، بخش شمالی، علاوه بر كاشیكاری زیبا، مجالس نقاشی زیبایی دارد كه قسمتی از آن شامل تصاویر جنگ شاه عباس با ازبكان و مجالس بزم شاهی است.
مدرسه چهارباغ با سردر ورودی و گنبد و دو مناره رفیع از نظر شیوه كاشیكاری و رنگآمیزی جلب نظر میكند. بنای زیبای این مدرسه و كاروانسرا، و بازار در خیابان چهارباغ احداث شده است.
به امر شاه عباس، در سراسر ایران، كاروانسراهای بزرگی نیز اغلب از آجر و گاهی ازسنگ ساخته شده است. در این دوره به علت دو جنبه مهم مذهبی و اقتصادی، تعداد زیادی كاروانسرا ساخته شد. شیوه ساختمانی كاروانسراها بیشتر چهار ایوانی است، ولی انواع دیگری مانند مثلث، هشت ضلعی، دایره، كوهستانی و متفرقه در بین این بناها دیده میشود. از كاروانسراهای این دوره مهیار در اصفهان، كاروانسرای بیستون دركرمانشاه، كاروانسرای مادرشاه و شیخ علی خان در اصفهان و امینآباد را میتوان نام برد.
با نگرشی كلی به هنرهای این دوره، باید پذیرفت كه در دوره صفوی، بار دیگر عصر نوین ودرخشانی در هنر ایران طلوع كرد. هنر بزرگ ایران، چنانكه برخی به نادرست تصور كردند، منحصر به دوره پیش از اسلام نیست، بلكه در هر دوره، هنری كه در نوع خود زیبا و كامل بوده پدیدار شده است. در قرن دهم قمری هنرمندان ایران به مزایا و نتایج تازهای دست یافتند.
مساجد:
در این زمان همه بناهای مذهبی با تزیینات كاشیكاری آرایش شدند. بناهای مسجد شیخ لطفالله سر در قیصریه و مسجد امام (شاه) درمیدان نقش جهان با كاشیهای معرق مزین شدند. آجرهای مربع كاشی منقوش، معروف به آجرهای «هفت رنگ» در بناها به مقیاس گسترده مورد استفاده قرار گرفت. نقش و نگار كاشیها و رنگهای آنها زینت خاصی به بناهای این دوره بخشیده است. نه تنها دیوارها، بلكه گنبدها، ایوان، طاقنماها سردر ورودیها و مناره با كاشی و موزاییك آراسته شد. ساخت سردرهای بزرگ با كاشیهای شفاف و گچبری مقرنسكاری در عصر صفویه پیشرفت بسیار داشت. تركیب سردر برزگ و منارههای طرفین آن با صحن چهار ایوانی و ساختمانهای اطراف آن و قراردادن گنبد به گونهای كه با همه ساختمان متناسب باشد، درمعماری زمان صفوی به درجه كمال رسید.
مسجد شاه
از بزرگترین مساجد صفویه است دستور ساختمان این مسجد در سال 1021 هجری بوسیله شاه عباس کبیر داده شد. سر در مسجد که جزو تزیینات میدان شاه بود زودتر ساخته شد و بعدا شروع به پی ریزی مسجد کردند. سر در مسجد دو کتیبه دارد. کتیبه اول به خط علی رضا عباسی و کتیبه دوم به خط محمد رضا میباشد. تصور میرود که کار مسجد در سال 1040 هجری یعنی دو سال بعد از مرگ شاه عباس به پایان رسیده باشد.
بنای مسجد امام (شاه) كه در جنوب میدان واقع شده، از لحاظ معماری و كاشیكاری و حجاری و عظمت گنبد و منارههای بلند آن، از شاهكارهای قرن یازدهم قمری است. كتیبه سر در اصلی مسجد بر روی كاشی معرق وبه خط ثلث علیرضا عباسی نوشته شده و تاریخ 1025 ق. بر آن است. معمار این مسجد «استاد علیاكبر اصفهانی» و مباشر ساختمان «محب علی بیگالله» بودهاند. بیشتر عناصر اصلی مسجد شاه از روش معماری سلجوقی که از پیش در ایران معمول بود پیروی شده است و دارای صحن وسیعی در وسط و اتاقهایی در دو طبقه با قوسهای جناغی شکل شبیه قوسهای میدان می باشد . در میانه هر ضلع صحن ایوانی پیوسته به سالنی گنبد دار به سبک مسجد جمعه سلجوقی در اصفهان و مسجد مشهد ساخته شده است ایوان قبله مسجد شاه به گسترش حجم و داشتن گنبدی سلجوقی شکل ممتاز است .
مسجد شیخ لطفالله
مسجد شیخ لطفالله كه در شرق میدان واقع شده، گنبد زیبایی دارد كه از كاشی پوشیده شده و طرح آن نقش تاك یا اسلیمی بزرگ است و با شكل و اندازه گنبد تناسب كاملی دارد. راهروی مسجد كه به شبستان و محراب بینظیر آن منتهی میشود، دارای كاشیكاری خشتی بسیار زیبا و پنجرههای سنگی مشبك است. كاشیكاری داخل شبستان شامل كاشیهای هفت رنگ و معرقكاریهای زیباست و كتیبههای معرق و قطار و پیچ كاشیس فیروزهای و پنجرههای مشبك كاشی است، طرح نقوش و رنگآمیزیهای متنوع و الوان نارنجی و لاجوردی، جلال و زیبایی خیرهكنندهای به این شبستان بخشیده است. كاشیكاری سقف داخلی شبستان، با طرح لوزی و ریزهكاریهای خاصی كه در آن به كار رفته اعجابانگیز است. محراب كاشی معرق و مقرنسكاری آن نیز در زمره آثار مهم هنری است از لحاظ صنعت كاشیپزی و معرقكاری، شاهكاری به شمار میرود.
مسجد صدر، مسجد فتح الله در ضلع شرقی میدان امام قرار دارد سال تاسیس 11 هجری قمری (دوره شاه عباس اول) معمار استاد محمد رضا اصفهانی خطاطعلی رضا عباسی ساخت این مسجد 18 سال به طول انجامید
از ویژگی های این مسجد:
نداشتن صحن و مناره كه در تمامی مساجد اسلامی جزء لاینفك بنا است
چرخش 45 درجه ای كه از محور شمال به جنوب نسبت به محور قبله دارد
گنبد كم ارتفاع مسجد
محراب بی بدیل مسجد
كتیبه های نفیس و طره های سر در كه درون گلدان مرمرین جای گرفته اند
آنچه مسجد شیخ لطف الله را در عداد نمونه های بازار هنر ایرانی- اسلامی قرار می دهد اندازه کوچک و هماهنگی آن با بناهای اطراف میدان است.
سردر زیبا و پرکار مسجد در سال 1012 به پایان رسید اما بقیه مسجد و تزئینات کاشیکاری آن تا سال 1028 هجری بطول انجامید.
نکته ای که محققین و پژوهشگران و سیاحان بر آن متفق القولند اختصاصی بودن مسجد شیخ لطف الله است. این نکته را استثنائی بودن مسجد یعنی عدم صحن و مناره که در تمامی مساجد اسلامی جزء لاینفک بنا است تأیید می کند.
قیمت فایل فقط 9,100 تومان
برچسب ها : تحقیق معماری صفویه 25 ص , تحقیق معماری صفویه , دانلود تحقیق معماری صفویه 25 ص , دانلود تحقیق در مورد معماری صفویه 25 ص , دانلود تحقیق در باره معماری صفویه 25 ص , بررسی معماری صفویه , تحقیق در مورد معماری صفویه , تحقیق در باره معماری صفویه , تحقیق و بررسی معماری صفویه , مقاله معماری صفویه